Nhiều chiếc xe mô hình tĩnh được chế tác tinh xảo và kỹ lưỡng khiến nhiều người nhầm với xe thật nếu chỉ xem qua ảnh. Có những chiếc mà giá lên tới cả trăm triệu đồng.
Mô hình tĩnh là thú chơi không còn quá lạ lẫm với những người đam mê. Mô hình tĩnh có nhiều loại, từ máy bay, tàu thủy, xe tải, xe tăng…, nhưng phong trào thu hút đông người chơi nhất là xe hơi.
Những chiếc mô hình xe hơi ( thường là siêu xe ) có thể có giá chỉ vài trăm nghìn đồn cho tới vài chục triệu đồng và thậm chí là hàng trăm triệu. Các tỷ lệ phổ biến trong giới chơi mô hình bao gồm 1:8, 1:12, 1:18, 1:24, 1:32, 1:48, 1:64…, nhưng phổ biến và được nhiều người sưu tầm nhất là tỷ lệ 1:18.
Thường thi mô hình càng lớn sẽ càng đắt. Chẳng hạn những mô hình tỷ lệ 1:8, 1:12 có thể có giá lên tới hàng nghìn USD.
Phân khúc
Trên thế giới có rất nhiều hãng sản xuất mô hình tĩnh, có thể chia làm 3 phân khúc: phổ thông, trung cấp, cao cấp.
Các hãng cao cấp nổi tiếng nhất phải kể đến CMC, BBR, Exoto, Franklin-Mint, Hotwheels Super Elite… Những mẫu xe cao cấp của các hãng này thường có giá từ 10 triệu đồng trở lên, tùy thuộc vào mẫu, tỷ lệ và độ hiếm.
Hàng trung cấp nổi tiếng nhất là của các hãng Autoart, Kyosho, Minichamps… Với số tiền bắt đầu từ trên 2 triệu đồng, những người chơi mô hình có thể mua được những mẫu xe trung cấp, tỷ lệ 1:18.
Những chiếc mô hình tầm trung, tỷ lệ 1:18 thường có giá từ 2 đến 4 triệu đồng.
Cuối cùng là hàng phổ thông, dành cho những người ít tiền nhưng đam mê. Tất nhiên là giá thành đi đôi với hiệu năng. Chỉ từ vài trăm nghìn đến hơn một triệu đồng, những người chơi mô hình đã có thể sở hữu một chiếc siêu xe đúng ý mình.
Những nhà sản xuất nổi tiếng nhất thuộc phân khúc phổ thông có thể kể đến Hotwheels, Rastar, Bburago, Mặc dù vậy, loại mô hình này có độ hoàn thiện chưa được tốt, còn nhiều chi tiết thô.
Ngoài ra, ta có thể dễ dàng phân biệt các loại mô hình tĩnh theo chất liệu hoặc cách sản xuất. Loại mô hình đúc khuôn kim loại có thuật ngữ tiếng Anh chuyên dụng là diecast. Thông thường, các hãng sản xuất sẽ đổ thiếc nấu chảy vào bộ khuôn kim loại, sau đó gia công bằng tay để tạo độ bóng cho mô hình.
Diecast là loại mô hình thường thấy nhất trên thế giới bởi ưu điểm về độ bền, độ tinh xảo, có thể thấy các chi tiết xe bên trong. Những mẫu h diecast đắt tiền thậm chí giống tới từng con ốc, đường vân, độ cong, …. Người chơi có thể mở cửa, buồng động cơ, cụp gương hay chỉnh ghế cho chiếc siêu xe của mình. Loại mô hình này thường được người chơi gọi là full open.
Tuy nhiên, nhược điểm của loại mô hinh diecast này là mẫu mã chậm cập nhật, số lượng sản xuất nhiều nên dễ “đụng hàng”..
Để chế tạo một khuôn đúc bằng kim loại, nhà sản xuất cần ít nhất một năm kể từ khi xe thật được ra mắt. Chi phí để chế tạo một bộ khung diecast khoảng từ 100.000 đến 200.000 USD, tùy thuộc vào độ phức tạp của chiếc xe.
Nhà sản xuất đổ kim loại nóng chảy vào khuôn, sau đó ép bằng máy thủy lực độ nén cao để tạo khung xe. Mỗi bộ khuôn có thể dập khoảng một triệu lần. Tuy nhiên, do giá thành chế tạo khuôn cao nên để bù vào hãng sản xuất phải chế tạo số lượng lớn nhằm cân bằng chi phí. Chính vì vậy, mô hình diecast đẹp và bền nhưng lại ít được ưa chuộng bởi những người chơi lâu năm.
Để khắc phục nhược điểm của mô hình diecast, các hãng sản xuất chuyển sang chế tạo mô hình đúc khuôn bằng nhựa, thường gọi là resin.
Mô hình resin được đúc bằng khuôn silicon hoặc cao su. Chi phí chế tạo khuôn đúc chỉ bằng khoảng 1/100 so với khuôn thép. Thời gian để chế tạo chỉ vài ngày, vì vậy ngay sau khi các hãng xe cho ra mắt mẫu xe mới, các hãng sản xuất đã rục rịch cho ra lò những chiếc xe mô hình như thật.
Mô hình resin giống thật nhưng tuổi thọ không được cao bằng mô hình diecast
Ưu điểm của mô hình resin là giả chất liệu và chi tiết cực tốt, vì vậy những chiếc xe mô hình resin khó có thể phân biệt bằng mắt thường nếu chỉ xem qua ảnh. Giá thành những chiếc xe resin cao cấp có thể lên tới hàng trăm triệu đồng. Có 2 hãng nổi tiếng nhất về chế tạo mô hình resin là BBR và Frontiart.
Ưu điểm thứ hai của mô hình resin là có thể cho ra đời những chiếc xe số lượng giới hạn nhưng vẫn đảm bảo lãi suất cho hãng sản xuất. Những mô hình này được gọi là hàng limited edition (phiên bản giới hạn), hay được sưu tầm bởi những người chơi mô hình tĩnh lâu năm. Mô hình càng hiếm dẫn tới giá thành càng cao.
Không chỉ chơi mô hình, nhiều người còn xây cả một gara triển lãm như thật khiến những chiếc xe của mình trông giống thật.
Không có gì là hoàn hảo, mô hình resin cũng tồn tại vài nhược điểm. Do thiết kế bằng nhựa nên chúng dễ gẫy, hư hỏng. Người chơi thường phải bảo vệ bằng cách đặt trong lồng kính, hạn chế mang ra ngoài và đụng chạm.
Độ bóng của mô hình resin cũng không cao như mô hình kim loại do không được qua xử lý nhiệt.
Đa số mô hình đúc resin không thể mở cửa hay nắp máy. Những chi tiết bên trong thường ít được gia công, vì vậy loại mô hình này chủ yếu phục vụ nhu cầu trưng bày, thay vì “nghịch ngợm”, cầm nắm hay mở cửa.
Thú chơi mô hình tĩnh
Chơi mô hình tĩnh là thú chơi của những người đam mê. Những người chơi mô hình tĩnh được người trong hội gọi là “con nghiện”. Những người mới chơi được gọi là “tập nghiện”, người chơi lâu năm gọi là “nghiện nặng”.
Sở dĩ người chơi mô hình tự nhận mình là con nghiện bởi thú chơi này khá tốn kém, cả về thời gian lẫn tiền bạc, và khi đã chơi thì rất khó bỏ.
Theo anh Phong, một người chơi mô hình tĩnh tại TP.HCM, một khi đã chơi mô hình tĩnh, bạn sẽ suốt ngày nghĩ tới những chiếc xe, thậm chí cả trong giấc mơ. Bạn bị lôi cuốn bởi vẻ đẹp của những chiếc xe đã sở hữu, suốt ngày lau chùi, ngắm nghía, và luôn mơ về những chiếc chưa đủ khả năng mua.
Anh Nguyễn, ngụ quận 2, TP.HCM từng mất cả tháng trời để đặt hàng chiếc Bentley State Limousine của Nữ hoàng Anh. Chiếc xe của Nguyễn thuộc thương hiệu Minichamps, có giá trên 6 triệu đồng tại thị trường nước ngoài. Nếu tính cả chi phí vận chuyển, về tới Việt Nam, xe đội giá lên khoảng 7,5 triệu đồng.
Tuy nhiên trong giới chơi xe mô hình, những chiếc như của anh Nguyễn chỉ thuộc hàng trung cấp. Có những người sở hữu bộ sưu tập lên tới hàng trăm chiếc xe, mỗi chiếc trị giá hàng chục triệu đồng. Chẳng hạn một chiếc Ferrari cổ hiệu CMC tỷ lệ 1:18 thường có giá khoảng 10 triệu đồng.
Tốn kém thời gian, tiền bạc, nhưng bù lại, thú chơi mô hình đem lại cho những người mê xe cơ hội sở hữu những siêu xe mơ ước, thậm chí sở hữu cả dàn xe mà chỉ đại gia mới dám mơ.
Ngoài việc sưu tầm xe đẹp, những người đam mê còn thường xuyên tụ họp, offline, chia sẻ niềm đam mê, kinh nghiệm lựa chọn cũng như bảo quản, trưng bày mô hình. Các câu lạc bộ mô hình tại Việt Nam hiện quy tụ hàng chục nghìn thành viên tham gia.